Discriminatie op de huurwoningmarkt is en blijft een pijnpunt. De cijfers op lokaal en nationaal niveau tonen dit duidelijk aan. Toch tonen deze cijfers nog maar het topje van de ijsberg . Het recht op huisvesting is een grondrecht en een belangrijke hefboom in het kader van sociaal opwaartse mobiliteit.
Mechelen kiest ervoor om deze bestuursperiode in te zetten op een toegankelijke private huurwoningmarkt waar geen plaats is voor discriminatie of sociale uitsluiting. In 2019 hebben onderzoekers verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven (KUL), Universiteit Antwerpen en Vrije Universiteit Brussel (VUB) in opdracht van de stad de toegankelijkheid van de Mechelse huurwoningmarkt onderzocht.
Zij onderzochten meer bepaald:
- in hoeverre hebben personen (specifiek o.b.v. etnische afkomst, inkomensbron, alleenstaanden met/zonder kinderen) te maken met een ongelijke toegang tot de huurwoningmarkt;
- wat de achterliggende oorzaken en mechanismen van deze ongelijke behandeling zijn;
- en hoe het beleid het best kan ingrijpen om discriminatie en sociale uitsluiting tegen te gaan.
Lees het volledige rapport hier of bekijk de presentatie.
1303 schriftelijke praktijktesten
In totaal werden 1303 schriftelijke praktijktesten uitgevoerd over een periode van vijf maanden. Deze academische praktijktesten tonen de mate van discriminatie aan in de eerste fase van het verhuurproces: word je als geïnteresserde kandidaat al dan niet uitgenodigd voor een plaatsbezoek.
Drie verschillende discriminatiegronden werden onderzocht, alsook combinaties daarvan.
Etnische discriminatie
Volgens het onderzoek worden mannen met een Marokkaanse naam in 31% van de gevallen gediscrimineerd ten opzichte van mannen met een Belgische naam. Ook wanneer beide kandidaten expliciet een vergelijkbaar loon vermelden, is er nog steeds etnische discriminatie.
Inkomensbron
Er zijn indicaties dat er gediscrimineerd wordt op basis van de inkomensbron. Verhuurders en makelaars mogen wettelijk gezien bij hun selectie rekening houden met de hoogte van het inkomen, maar niet met de bron van het inkomen. De praktijktesten tonen aan dat een kandidaat met een sociale uitkering en van Marokkaanse afkomst het minst per mail wordt uitgenodigd voor een plaatsbezoek (17%), gevolgd door de kandidaat met een loon en van Marokkaanse afkomst (21%) en de kandidaat met een sociale uitkering en van Belgische afkomst (26%), terwijl de kandidaat met een loon en van Belgische afkomst het meest uitgenodigd werd (29%).
Gezinssamenstelling
Opvallend voor Mechelen is dat een alleenstaande moeder met twee kinderen (28% kans) benadeeld wordt in vergelijking met koppels met twee kinderen (35% kans) en dat een alleenstaande vrouw zonder kinderen bevoordeeld wordt (43%) tegenover het koppel met twee kinderen. In de contactfase van het verhuurproces weegt het niet hebben van kinderen zwaarder door bij verhuurders dan het hebben van slechts één inkomen.
Geïntegreerde totaalaanpak
De onderzoeksresultaten en aanbevelingen uit het eindrapport zijn vertaald in een actieplan. De stad streeft in haar acties naar een cruciaal evenwicht tussen informeren, sensibiliseren, controleren, empoweren en handhaven. Alle aspecten zijn daarbij noodzakelijk: sensibiliserings- en informatiecampagnes (oa. via mystery calls) kunnen niet zonder controle, empowering en handhaving, en omgekeerd. Enkel een geïntegreerde totaalaanpak zal werken.
De vier krachtlijnen zijn:
- Empoweren van makelaars
- Sensibiliseren en informeren van particuliere verhuurders
- Inzetten op positieve beeldvorming en stereotypen & vooroordelen doorbreken
- Versterken van de meldingsbereidheid bij het huurderspubliek en intermediairen/ondersteunende diensten
Aanbod uitbreiden
Naast deze hoofdlijnen is het belangrijk om te werken op de aanbodzijde van de private huurwoningmarkt: schaarste creëert immers selectie en (een kader voor) discriminatie. We blijven inzetten op een goede woonkwaliteit, we pakken huisjesmelkerij en onvergunde opdelingen aan en brengen onbenutte woningen en ruimtes terug kwaliteitsvol op de markt.
