De klimaatverandering is voor iedereen voelbaar, maar heeft zeker voor landbouwers nu al een grote impact. Niet zozeer de totale hoeveelheid neerslag is hierbij een probleem, wel de verdeling ervan over het jaar. Lange periodes van droogte en korte periodes van intense regenval komen vaker voor. Beide kunnen dramatisch zijn voor de opbrengst van een akker. Een pilootproject met slimme meetstations helpt Mechelse landbouwers het weer op te volgen in functie van hun bedrijf, de verzekering aan te spreken bij schade door extreme regenval en meer klimaatdata te genereren die ook voor andere toepassingen nuttig zijn.
Klimaatadaptatie
Naast het tegengaan van de klimaatverandering wordt klimaatadaptatie een steeds belangrijker aandachtspunt. We moeten ons klaarmaken en voorbereid zijn op een veranderend klimaat de komende decennia. In stedelijke context denken we dan vooral aan het verlies van biodiversiteit, extremere hitte en een verstoorde waterhuishouding door droogte en overstromingen. Om nog beter de kritieke punten te detecteren en landbouwers toe te laten in te spelen op het veranderende klimaat, zijn projecten als deze zeer noodzakelijk.
Participatie
Het project is ontstaan vanuit de participatie binnen het project water voor landbouw. De landbouw op het Hombeeks plateau is van groot belang voor onze stad. De landbouwsector heeft het niet gemakkelijk op dit moment met alle uitdagingen die op hen af komen, we zien het als onze taak om hen te helpen klaar te zijn voor de toekomst. Het project ‘water voor landbouw’ is daar een belangrijk onderdeel van: via allerlei manieren helpen we hen om beter om te gaan met water en om de omstandigheden van de landbouwgebieden zo te maken dat ze zowel droge als natte periodes door kunnen komen. Praktisch gaat dit van het integreren van meanders in waterlopen, over het plaatsen van stuwen, tot peilgestuurde drainage, maar ook digitale projecten zoals dit. Het project werd mogelijk dankzij steun vanuit het programma Stadsvernieuwing van de Vlaamse overheid.
Weersverzekering
Momenteel kunnen landbouwers voor het vergoeden van schade enkel teruggrijpen naar een officieel meetstation in de omgeving. De waarden daar kunnen echter sterk afwijken van wat er op het Hombeeks Plateau valt, net omdat neerslag zo lokaal kan zijn. Bij een zware regenbui in juli vorig jaar was het officiële cijfer 35 mm, terwijl er op het Hombeeks Plateau 80 mm was gevallen. Een groot verschil dus. Met eigen metingen, kunnen landbouwers die info wel met de verzekeraar terugkoppelen.
Slimme stad, slimme landbouw
Op dit moment (november 2022) zijn zeven meetstations actief, maar dat worden er op korte termijn een 20-tal. De kostprijs bedraagt € 750 per stuk, met een abonnementskost van € 240 euro per jaar. In totaal spreken we dus over € 15 000 voor het aanschaffen van 20 stations en € 4800 jaarlijkse kosten. Een groot verschil met de klassieke weerstations die € 25 000 kosten in aanschaf en € 10 000 per jaar in exploitatie. Drie ervan zullen naast luchtvochtigheid, neerslag en temperatuur ook wind, windrichting en de luchtdruk in kaart brengen. De metingen zijn geen eilandjes, maar maken samen deel uit van een groter geheel. In eerste instantie zijn de sensoren vooral voor individueel gebruik. Elke landbouwer kan de metingen rechtstreeks via een app volgen. Het is goedwerkende, gebruiksvriendelijke technologie, die landbouwers kan overtuigen om stappen te zetten richtingen meer digitalisering. Daarnaast is uiteraard vooral de integratie van de data interessant. Via de ‘Smart Innovation Factory’ (SIF) kan je nog een stap verder gaan. Hier werken we enerzijds aan een dataplatform om allerlei sensordata samen te brengen en te verwerken en anderzijds aan een innovatieplatform om slimme oplossingen versneld uit te rollen. Specifiek voor dit project zal de bundeling van data in eerste instantie nuttig zijn in functie van de brede weersverzekering. Deze data kunnen, samen met ander sensordata, via SIF ook gebruikt worden door bedrijven en organisaties om allerhande maatschappelijke problemen op te lossen. Een eerste praktische toepassing is ‘WatchITgrow’, dat nu al landbouwers helpt op basis van neerslagdata hun oogsten duurzaam te verbeteren.”
De regelmatige inspectie van de weerstations wordt toevertrouwd aan de landbouwers zelf. Dit is zowel voor de landbouwers in kwestie als voor stad een voordeel: de landbouwers zijn zo zelf zeker dat het meetstation, dat voor hen van groot belang is bij de bedrijfsvoering, goed functioneert, de stad heeft een betrouwbare partner die heel frequent een oogje in het zeil houdt en problemen meteen kan signaleren.
