De nalatenschap aanvaarden of verwerpen
Bij een overlijden heb je als erfgenaam het recht om te beslissen of je de erfenis al dan niet aanvaardt. Je kan de nalatenschap zuiver aanvaarden, eenvoudig verwerpen of aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. Je moet een keuze maken tussen deze drie mogelijkheden en een duidelijk standpunt innemen. De wet geeft je hiervoor een maximumtermijn van dertig jaar vanaf het overlijden, maar de meeste erfgenamen beslissen vrij kort na het overlijden.
Aanvaarden
Een nalatenschap kan ofwel uitdrukkelijk aanvaard worden, namelijk met een geschrift, ofwel stilzwijgend, dat wil zeggen wanneer de erfgenaam zich als eigenaar gedraagt. Dit gebeurt bijvoorbeeld door goederen uit de nalatenschap te verkopen, te gebruiken of mee te nemen.
Wanneer je de erfenis aanvaardt, neem je als erfgenaam alle rechten en plichten van de overledene op, in verhouding tot je aandeel in de nalatenschap.
Gewoonlijk wordt een nalatenschap aanvaard wanneer dat voor de erfgenaam een materieel voordeel bijbrengt; als dat niet het geval is, kan je de nalatenschap eenvoudig verwerpen.
Verwerpen
Als je een nalatenschap wil verwerpen, moet je dat duidelijk te kennen geven. Dat doe je door een verklaring af te leggen op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg waar de nalatenschap is opengevallen. Hierdoor doe je afstand van alle rechten en plichten van de overledene. Een nalatenschap verwerpen gebeurt meestal wanneer de schulden duidelijk belangrijker zijn dan de aanwezige goederen in de nalatenschap. Een nalatenschap verwerpen is een heel belangrijke beslissing. Je moet dan ook handelingsbekwaam en meerderjarig zijn om hierover een standpunt te kunnen innemen.
Als verwerpende erfgenaam hoef je geen erfenisrechten te betalen. De erfbelastingen dienen dan wel door een aanvaardende erfgenaam te worden betaald. Als alle erfgenamen de nalatenschap verwerpen, betalen ze geen erfbelasting en gaat de nalatenschap naar de overheid.
Aanvaarden onder voorrecht van inboedelbeschrijving
Je hebt ook de mogelijkheid om de nalatenschap te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. Dit gebeurt meestal wanneer niet onmiddellijk na het overlijden duidelijk is of de nalatenschap een positief saldo zal vertonen. Je dient in dat geval ook een verklaring af te leggen bij de griffie van de rechtbank van eerste aanleg in het rechtsgebied waar de overledene woonde. Deze verklaring wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en vanaf dat moment hebben de eventuele schuldeisers van de overledene drie maanden de tijd om hun vorderingen bekend te maken.
Binnen de drie maanden na het overlijden moet er een nauwkeurige boedelbeschrijving of inventaris worden opgesteld, waardoor de erfgenamen zich een duidelijk beeld moeten kunnen vormen van de inhoud van de nalatenschap. Na het opmaken van deze inventaris heb je veertig dagen de tijd om definitief te beslissen of je de nalatenschap ofwel aanvaardt onder voorrecht van boedelbeschrijving ofwel verwerpt.
Het voordeel van deze optie is dat je als erfgenaam nooit de schulden van de overledene zelf zal moeten betalen en dat als er uiteindelijk een positief saldo overblijft, je hier een deel van krijgt.
Deze wijze van aanvaarding is wettelijk verplicht voor alle erfgenamen die onbekwaam zijn, onder andere minderjarigen, om hen te beschermen tegen de eventuele nadelige financiële gevolgen van een erfenis.
De aangifte van nalatenschap
De aangifte van nalatenschap is een wettelijke verplichting die de overheid in staat moet stellen de erfgenamen van een overledene erfenisrechten te doen betalen. Alle wettelijke erfgenamen moeten zo’n aangifte indienen. Ze kunnen dit afzonderlijk doen, maar meestal wordt er één gezamenlijke aangifte opgesteld.
Wanneer?
Je hebt vier maanden de tijd om aangifte van nalatenschap te doen wanneer de overledene in België is overleden. Die termijn wordt verlengd tot vijf maanden bij overlijden in een Europees land en tot zes maanden bij overlijden in een land buiten Europa.
Opstelling van de aangifte van nalatenschap
De erfgenamen mogen zelf de aangifte opstellen of ze kunnen hiervoor terecht bij een notaris. Die heeft gespecialiseerde kennis in huis, wat een grote hulp kan zijn in deze ingewikkelde materie. De aangifte moet onder meer de volgende elementen bevatten:
- de volledige identiteit en het rijksregisternummer van de erfgenamen en van de aangetrouwde erfgenamen als ze gehuwd zijn volgens het stelsel van de algemene gemeenschap van goederen;
- een attest van erfopvolging;
- indien van toepassing: een vermelding van het feit dat er erfgenamen gehuwd zijn met een huwelijkscontract; in dat geval moeten de datum wanneer het contract werd opgemaakt, de naam van de notaris en het huwelijksstelsel vermeld worden;
- de opsomming van de activa: kledij, juwelen, huis, meubelen, banktegoeden, auto’s … en de passiva: uitvaartkosten, alle schulden die bestaan op het ogenblik van overlijden (ziekenhuiskosten, saldo van kredieten en leningen, facturen van elektriciteit …).
Waar?
De aangifte van nalatenschap kan je indienen:
- online via het digitaal loket van de Vlaamse Belastingdienst
- online via het contactformulier van de Vlaamse Belastingdienst. Als je de aangifte elektronisch invult en je wil ze via het contactformulier indienen, dan moet je alleen de laatste pagina afdrukken, ondertekenen en inscannen. Voeg die ondertekende pagina apart als bijlage toe (pdf-bestand) naast de ingevulde aangifte (pdf-bestand)
- met de post naar Vlaamse Belastingdienst, Vaartstraat 16, 9300 Aalst
