Mechelen en Nederland door de ogen van kunstenaar Alfred Ost.
Alfred Ost was werkzaam in Mechelen van 1900 tot 1914 en heeft een groot deel van zijn oeuvre gewijd aan Mechelse en volkse taferelen. Hij had zelfs een schildersatelier in de oude Brusselpoort. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verhuist de familie Ost naar Nederland. Alfred vindt er werk in een steendrukkerij. Maakt affiches, aanplakbrieven en prentbriefkaarten. Met zijn werk - zoals het tekenen van stoeten en optochten, kermissen, kippen- en paardenmarkten vol beweging - legt hij ook een stukje immaterieel cultureel erfgoed vast. En toont de erbarmelijke omstandigheden waarin mensen leven. Ook de vlucht naar Nederland tijdens WOI legt hij vast vanuit zijn sociale bewogenheid. De expo toont een selectie van originele tekeningen in privé-bezit. Met dank aan Patrick Dalemans.
Tip: klik op de foto om hem uit te vergroten.
Mechelen volgens Ost
In 1902 komt de familie Ost naar Mechelen. Op dat moment had Mechelen nog een vrij middeleeuws stadspatroon. Mensen woonden er dicht op elkaar in volkse, onhygiënische beluiken, die men ‘fortjes’ noemde. Deze fortjes werden overwelfd om hygiënische redenen, maar losten de problemen binnen de beluiken niet op.
Ost maakte een aantal prentbriefkaarten waaronder ‘In het Fort van de Rode Poort (Zoutwerf)’. In deze prent protesteerde hij tegen de werkwijze van het overwelven. Deze kritische blik zou in veel van zijn werk terugkeren.
Prentbriefkaart uit de reeks PK 28: De Dijle – prent 7: In het Fort van de Rode Poort (Zoutwerf) - Periode 1913 – privéverzameling - Drukkerij Van den Bossche – Mechelen
In paar en onpaar – in’t Vlammeke (voor 1914)
Alfred Ost bracht ook de prettige kanten van het volkse leven in kaart. Op deze tekening zie je mensen gezellig in de kroeg zitten. Terwijl kijkt een verliefd koppel elkaar diep in de ogen. Op het ophangbord boven de ingang van de kroeg vind je de tekst ‘in paar en onpaar’ terug.
Originele tekening in O.I inkt, opgehoogd met aquarel – getekend met monogram A (A. Ost) Periode voor 1914 – privéverzameling - Afmetingen: 30 x 36 cm
De Loteling
…”In het Zoerselse boshuisje vond Conscience zijn inspiratie voor de Loteling. De boerenzoon heeft er zich ingeloot en moet het veilige thuis op de hei verlaten voor de militaire dienst. De bedroefde gezichten veruitwendigen het afscheid van de zoon. Zelfs de koe voelt mee…”– Karel Soors, Postbriefkaarten Alfred Ost
Prentbriefkaart uit de reeks PK 19: Consciensekaarten – prent 4 : De Loteling Periode 1912 – privéverzameling Drukkerij Van den Bossche – Mechelen
Oorlogsvluchtelingen Sluis
Tijdens WOI vluchten tienduizenden Belgen naar Nederland. Onder hen Alfred Ost. Samen met zijn vader en moeder vindt hij er enige rust.
Tijdens zijn verblijf in Nederland tekent hij zijn ervaringen. Sommige van zijn lithografieën, waaronder ‘Oorlogsvluchtelingen Sluis’, zullen nadien in kleur worden uitgegeven.
Litho, 1914, privéverzameling
Moeder en kind op de vlucht
Alfred Ost legt de vlucht voor de oorlog naar Nederland uitgebreid vast. Hier zien we een moeder en kind weg van thuis.
Privéverzameling
Verder op de vlucht
In 1915 vertrekt Ost met zijn ouders naar Amsterdam. Daar zet hij zich belangeloos in voor verschillende comités ten behoeve van Belgische vluchtelingen, krijgsgevangenen, oorlogsweduwen en wezen. Na de oorlog krijgt hij hiervoor een nominatie tot benoeming van Ridder in de kroonorde.
Tekening, privéverzameling
Belgische soldaat tijdens WOI
Onderdeel van zijn werk voor de comités was het maken van tekeningen. Zo maakte hij ‘Belgische soldaat tijdens WOI’. Deze tekeningen dienden als ondersteuning voor de verkoop van oorlogsprentkaarten.
Tekening, privéverzameling
Treurend gezin (1916)
Met prenten zoals een ‘Treurend gezin’ toont Ost hoe mensen de oorlog ervaarden. Hij blijft dit soort beelden vastleggen gedurende zijn tijd in Nederland en tot zijn terugkeer naar Antwerpen in 1920.
Feestbroden (1923)
De gemoederen bedaren na de oorlog een beetje. Er is weer een plaats en een tijd voor feest in de volkse buurten. Dat wordt gevierd met feestbrood. De patacon in het midden van het brood was een verzamelitem voor kinderen.
Originele tekening in O.I inkt – getekend met monogram A (A. Ost) Periode 1923 – private verzameling P. Dalemans Afmetingen: 31 x 24 cm
In deze tekening legt Ost een rondedans of typische volksdans vast.
“Feest wordt gevierd met een ronde dans, een vader danst met zijn dochter terwijl moeder toekijkt…”
Originele tekening in O.I inkt – getekend met monogram A (A. Ost)
Periode 1923 – privéverzameling
Afmetingen: 31 x 24 cm
Meer weten over Alfred Ost? Contacteer hoembeka@gmail.com
Op Erfgoeddag 2024 en tijdens de Archeologiedagen op 18- 19 & 25-26 mei kom je nog meer te weten over zoete feestbroden en patacons.
In de documentaire van het Mechelse Stadsarchief: Naar betere oorden: De 16e-eeuwse Mechelse uittocht achternaverneem je meer over tal van Mechelaars die naar Nederland emigreerden.
