In de loodsen, boxen en rekken van Depot Rato vind je de uitgebreide collecties van Museum Hof van Busleyden, Stadsarchief Mechelen, Het Predikheren, Projecten & Monumenten. Concreet gaat het naast duizenden kunstwerken, archeologische vondsten, archiefstukken en historische voorwerpen ook om de vele boeken die de stad rijk is. Daarnaast is Depot Rato de plaats waar immaterieel erfgoed bewaard en doorgegeven wordt. Erfgoedcel Mechelen strijkt neer in Depot Rato en houdt zo vanuit het erfgoeddepot de praktijk van het reuzendragen levend.
Museum Hof van Busleyden
De collectie van Museum Hof van Busleyden is organisch en historisch gegroeid en telt vandaag zo’n 24.000 objecten. Slechts een klein deel daarvan is te zien in het museum, het leeuwendeel van de veelzijdige collectie is ondergebracht in Depot Rato.
Een kerncollectie en drie deelcollecties
De kerncollectie bestaat uit een groot aantal werken uit de Bourgondische en de vroeg-Habsburgse periode, waaronder topstukken als het Koorboek van Margareta van Oostenrijk, het imposante wandtapijt Slag om Tunis van Jan Cornelisz Vermeyen en een unieke reeks Besloten Hofjes die permanent te zien zijn in de vaste opstelling van het museum. Als barokke zetel van de katholieke kerk heeft Mechelen ook een ruime collectie barokke schilderkunst, wandtapijten en beeldhouwwerken. Om die beter te ontsluiten, werkt het museum nauw samen met de acht historische Mechelse kerken.
De rest van de museumcollectie kan onderverdeeld worden in drie deelcollecties. De collectie beeldende kunsten bestaat naast een omvangrijke verzameling schilderijen uit een uitgebreide selectie beeldhouwkunst met daarin de befaamde Mechelse poppetjes en de kenmerkende albasten. Daarnaast maken ook tekeningen, kaarten en gravures deel uit van deze collectie.
Foto: David Legrève
De historische collectie bevat een uiteenlopende verzameling voorwerpen die de geschiedenis van de stad weerspiegelen. Van de prehistorie en de Gallo-Romeinse tijd, over de Bourgondische bloeiperiode tot de 19e en 20e eeuw. Van fossielen, munten en architectuurfragmenten over handschriften, glasramen, penningen en strafwerktuigen tot vlaggen, vaandels en allerlei gebruiksvoorwerpen. Ook objecten rond gilden en ambachten en een verzameling volkskunde maken deel uit van deze collectie.
Tot slot is ook de collectie kunstambachten bijzonder waardevol. Ze bevat kwaliteitsproducten van de oude en nieuwe Mechelse kunstnijverheid, die de stad tot ver buiten de landsgrenzen bekendheid opleverden. Denk bijvoorbeeld aan de unieke collectie goudleer en de wereldvermaarde Mechelse kant.
Bibliotheek Het Predikheren
De bibliotheek van Mechelen kent een rijke geschiedenis. De collectievorming gaat terug tot 1865. In de loop van de jaren kwam zo een bijzonder uitgebreide magazijncollectie tot stand.
Meer dan 100.000 werken
De magazijncollectie van Het Predikheren telt vandaag ruim 105.600 werken. Dat zijn voornamelijk non-fictiewerken, daarnaast zijn fictie, cd’s, poëziebundels, tijdschriften en jeugdboeken goed vertegenwoordigd. Alle werken kregen een plek in de speciale Bibbox die in Depot Rato gebouwd werd. Daar worden ze veilig bewaard, maar dankzij een ingenieus rekkensysteem kunnen deze werken wel opgevraagd en geraadpleegd of uitgeleend worden.
Foto: David Legrève
Het Luistermagazijn
In de podcast Het Luistermagazijn vertelt het Mechelse bibliotheekmonument Wim Hendrickx honderduit over de geschiedenis van de bib en de pareltjes die je in de magazijncollectie aantreft.
Wist je dat het grootste deel van de collectie van de Mechelse bibliotheek niet in de rekken van Het Predikheren staat? Een vijftal kilometer verderop, in Depot Rato in Muizen, vind je de uitgebreide magazijncollectie van de bib. In een speciaal ontworpen Bibbox, goed voor maar liefst drie kilometer aan rekken, worden meer dan 100.000 boeken, tijdschriften, cd’s en dichtbundels veilig bewaard voor de toekomst.
Heb je zin om deze gigantische verzameling te verkennen? Duik samen met boekenman Wim in de rekken van de Bibbox. Je komt te weten wat er allemaal in die gesloten kast te vinden is en krijgt vooral veel goesting om al dat moois zelf te ontdekken.
Stadsarchief Mechelen
Van de vijf Mechelse erfgoedpartners beschikt het Stadsarchief over de meest uitgebreide collectie. De stukken die in Depot Rato ondergebracht worden, maken deel uit van collecties die niet permanent beschikbaar moeten zijn voor raadpleging in de leeszaal in Hof van Habsburg. Het gaat om archief- en collectiestukken die gedigitaliseerd en dus online beschikbaar zijn of die omwille van de kwetsbare materialen best weinig of niet gehanteerd worden en in optimale omstandigheden bewaard moeten worden.
Duik in je eigen geschiedenis
De bevolkingsregisters (1795 - 1890) enregisters Burgerlijke Stand (1796 - ca 1973) zijn de meest opgevraagde stukken in de collectie van het Stadarchief. Van geboorte- tot overlijdensakte: hier ontdek je de levensloop van je voorouders of eender welke Mechelaar van de voorbije 200 jaar. De honderden registers werden door vrijwilligers gedigitaliseerd zodat ze nu online te raadplegen zijn.
Honderd jaar Mechels nieuws
De bewaarcollectie van de Gazet van Mechelen (1896 – 1996) bundelt de geschiedenis van de stad en de regio in de 20e eeuw. De collectie was decennialang privébezit - ze werd door de familie Goossens aan het Stadarchief geschonken - waardoor de kranten in zeer goede staat verkeren. Ook deze bijzondere verzameling werd gedigitaliseerd in samenwerking met uitgever Mediahuis en Mechelse en Antwerpse partners en is online te raadplegen.
Foto: David Legrève
Fotografisch geheugen
De uitgebreide collectie glasplaten, fotonegatieven op glas, brengt de rijke geschiedenis van de stad in beeld. Het grootste deel valt onder de categorie persfotografie in Mechelen en de ruime regio. Zo nemen de foto’s van persfotograaf Leon Van Baelen (1901 - 1982) je mee naar grote en kleine gebeurtenissen in de Mechelse regio vanaf WO II tot begin jaren 70. Ook deze kwetsbare collectie werd gedigitaliseerd en is online te raadplegen.
Geschiedenis van de zorg
Het archief van het OCMW-COO van Mechelen is het grootste bestand van Stadsarchief Mechelen in Depot Rato. Alles werd recent geïnventariseerd en volledig verpakt in zuurvrije dozen en mappen. Samen vertellen deze archiefstukken het verhaal van de zorg voor de hulpbehoevende Mechelaar in de loop van de 20e eeuw. ). Omwille van de privacy van vaak nog levende personen zijn (nog) niet alle documenten openbaar, maar heel wat andere niet-persoonsgebonden dossiers kunnen zonder problemen aangevraagd en ingekeken worden.
Projecten & Monumenten
Stad Mechelen draagt van oudsher zorg voor haar architecturale erfenis. Daarbij horen uiteraard de grote, monumentale gebouwen die het straatbeeld bepalen. Sinds het begin van de 19e eeuw vinden verschillende stadsdiensten en medewerkers het minstens zo belangrijk om ook kleinere architectuurfragmenten te bewaren voor de volgende generaties.
Een omvangrijke verzameling
De (deel)collectie bestaat uit een brede waaier aan architectuurfragmenten van zowel stadsgebouwen als privé-eigendommen: pinakels van kerken, gedenkstenen, poortomlijstingen, glasramen, gevelstenen, schouwen, zuilen, hekwerken… De oorsprong is al net zo divers als de aard van de stukken. Het gaat om authentieke fragmenten die vervangen werden tijdens restauraties, stukken die moesten wijken voor verbouwingen, elementen uit gesloopte panden, relicten uit archeologische opgravingen, schenkingen van eigenaars, objecten uit openbare verkopen…
Doorheen de tijd kreeg deze verzameling een indrukwekkende omvang. De mooiste stukken werden tentoongesteld in de toenmalige stedelijke musea, het grootste gedeelte kwam terecht in verschillende opslagplaatsen van de stad. Jammer genoeg bleef het bijhouden van een goede inventaris achterwege. Hierdoor groeide de verzameling uit tot een onoverzichtelijke massa objecten, die op verschillende plaatsen bewaard werden en regelmatig verplaatst moesten worden.
Foto: David Legrève
Verhuis naar Depot Rato
De verhuis van de erfgoedcollecties van de stad naar Depot Rato vormt een uitgelezen kans om daar verandering in te brengen. De enorme hoeveelheid steenfragmenten die momenteel opgeslagen liggen in de vroegere stadsmagazijnen vormt de grootste en meest urgente uitdaging. In 2023-2024 startte een eerste rudimentaire inventarisatie van de objecten, die verspreid lagen over 136 houten paletten. Zo konden al heel wat stukken aan elkaar gelinkt worden en was het zelfs mogelijk om bepaalde objecten te identificeren aan de hand van foto’s van vroegere museale opstellingen.
In een volgend stadium zullen de stukken meer in detail geïdentificeerd worden, om ze vervolgens op te nemen in een volwaardig waarderingstraject. Eens deze fase afgerond is, zullen ook de houten objecten, glasramen, elders bewaarde steenfragmenten en andere stukken uit de deelcollectie geïnventariseerd en gewaardeerd worden.
Erfgoedcel Mechelen
Erfgoedcel Mechelen heeft geen eigen collectie, maar treedt op als brugfiguur voor de vele Mechelse erfgoedorganisaties en -verenigingen. Ze staat hen als dienstverlener bij met advies en concrete ondersteuning, bijvoorbeeld op vlak van de zorg voor hun collecties.
Reuzendragers en vrijwilligers
Depot Rato creëert nieuwe ondersteuningsmogelijkheden voor de erfgoedcel. Zo vonden niet alleen de Mechelse Reuzen een nieuwe thuis in Depot Rato. De reuzendragers van Reuzen Mechelen volgen hen naar Muizen om van daaruit, met steun van de erfgoedcel, de praktijk van het reuzendragen levend te houden. Daarnaast strijken ook de vrijwilligers van Erfgoedcel Mechelen neer in Depot Rato. Samen met medewerkers van Museum Hof van Busleyden dragen zij zorg voor alle museumstukken die een plaats krijgen in het depot.
Foto: David Legrève
