Een kwart eeuw geleden besloot Jan Merckx zijn professionele levensloop meer maatschappelijk te oriënteren, en deze te wijden aan de circulaire economie. Gedreven door de ambitie om een verschil maken, richtte hij zich op de textielsector om de transitie naar een circulaire manier van werken te versnellen. Vandaag leidt Jan CiLAB, een uniek textielatelier in Mechelen dat circulaire mode combineert met een sterke sociale missie. Wat begon als een bescheiden initiatief, groeide uit tot een broedplaats voor innovatie en sociale impact. "Ik wist dat het een lange weg zou zijn," vertelt Jan. "Maar ik wilde bedrijven helpen begrijpen dat dat de overstap naar circulariteit niet alleen noodzakelijk, maar ook haalbaar is en hen begeleiden in dat proces."  

Het hart van een circulaire kledingindustrie 

“Merken komen naar ons toe omdat wij de expertise hebben om hun kleding te passen in een nieuwe, circulaire economie.” 

CiLAB is een upcycling textielatelier. Of anders gezegd, bij CiLAB wordt kleding circulair ontworpen en gemaakt. De medewerkers halen onverkochte collecties uit elkaar zodat de stoffen opnieuw gebruikt kunnen worden in nieuwe basiscollecties. “We begonnen met prototypes maar waren al snel in staat om volledige collecties te maken”, vertelt Jan. 

“Vandaag begeleiden we bedrijven in hun transitie naar een circulair model. Merken zoals Mayerline en Essentiel komen naar ons toe omdat wij de expertise hebben om hun kleding te passen in een nieuwe, circulaire economie.” 

Circulair is eerlijk en sociaal 

“De middelen gaan naar de mensen aan de machines. Zo willen we bewijzen dat circulaire economie en maatschappelijke meerwaarde hand in hand horen te gaan.” 

Bij CiLAB staan naast circulaire kleding vooral mensen centraal. “De sterkte van onze organisatie zijn de mensen,” benadrukt Jan. “We bieden werkgelegenheid aan onder meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, vaak vluchtelingen. Zij zijn de ruggengraat van het atelier” 

Zo kwam Shawkat Khalil, een Syrische vluchteling, bij CiLAB terecht en hij hielp om het project op kruissnelheid te brengen. Hij zag meteen waar Jan en zijn collega’s naartoe wilden en zorgde er bijna eigenhandig voor dat CiLAB van prototypes naar volledige collecties konden groeien.  

"We willen onze medewerkers, zoals Khalil, niet inzetten als vrijwilligers of als goedkope arbeidskrachten. Ze krijgen een normaal contract en een eerlijk loon," zegt Jan. “Hoe hoger je in ons bedrijf staat, hoe meer vrijwillige inzet er van je wordt gevraagd. De middelen gaan naar de mensen die het echt nodig hebben, de mensen aan de machines, aan de tekentafels... Zo willen we bewijzen dat circulaire economie en maatschappelijke meerwaarde hand in hand horen te gaan.” 

Samenwerking centraal 

“We willen onze samenwerkingen verder formaliseren, zodat meer studenten en circulaire start-ups van deze mogelijkheden kunnen profiteren.” 

CiLAB werkt dagelijks samen met lokale en internationale merken, maar ook met kennisinstellingen. Deze partnerships zorgen niet alleen voor nieuwe inzichten, maar creëren ook unieke kansen. Zo maken studenten van de modeopleidingen van Ursulinnen Mechelen deel uit van een innovatieve integratie van onderwijs en praktijk.  

Daarnaast is de Impact Factory in Mechelen een belangrijke partner. Deze hub, gericht op circulaire innovatie, biedt een platform waar CiLAB ideeën kan uitwisselen, prototypes kan ontwikkelen en nieuwe initiatieven kan ondersteunen. "Vanuit de Impact Factory zijn we sneller gegroeid dan verwacht," vertelt Jan. “De samenwerking is zeer waardevol geweest voor beide partijen. Nu de Impact Factory sluit voor renovatiewerken, is het interessant om te bekijken we hoe een verdere groei van de hub als incubator voor circulaire innovatie kunnen realiseren.”  

“We willen onze samenwerkingen verder formaliseren, zodat meer studenten en circulaire start-ups van deze mogelijkheden kunnen profiteren”, benadrukt Jan.

Circulair en rendabel 

Aan ambitieuze doelen geen gebrek bij CiLAB. Maar er zijn uiteraard ook uitdagingen voor Jan en zijn team.  “In België heb je een atelier nodig van minstens 10 tot 15 mensen om rendabel te zijn,” legt Jan uit. “We weten dat we die omvang moeten bereiken om zelfstandig te kunnen opereren. Dat is ons doel, en we zullen niet stoppen tot we daar zijn, ook al is dat niet eenvoudig.” 

“Maar als start-up moeten we door alle klassieke groeifasen heen,” klinkt het bij de circulaire ondernemer .“We hebben geen middelen voor HR of uitgebreide ondersteuning, en we moeten organisch groeien. Maar we zijn vastbesloten om alleen binnen de circulaire economie te opereren, zelfs als dat betekent dat we beperktere volumes aankunnen.” 

Groeiende bewustwording

“Het draait om samenwerking met mensen in bedrijven, die dezelfde waarden delen en meeschrijven aan een circulair verhaal.” 

Hoewel de kledingsector nog veel stappen moet zetten om circulair te worden, merkt Jan een groeiende bewustwording bij grote merken die zich voorbereiden om een strengere wetgeving.  

“Vandaag loont het nog steeds om kleding goedkoop en in grote hoeveelheden te produceren. Grote merken zitten nog vast in dat model. Wij proberen het proces richting circulariteit te versnellen en hen te ondersteunen bij die transitie," legt Jan uit.  

“Het draait om samenwerking met mensen in bedrijven, die dezelfde waarden delen en meeschrijven aan een circulair verhaal. Denk aan Decathlon, bijvoorbeeld, die stilaan overstappen van een verkoopmodel naar een servicemodel. Dat is een ander verdienmodel dat past in de circulaire economie en waarvoor ook betere producten nodig zijn.”